هپاتیت یک بیماری ویروسی است که از طرق مختلف می تواند به افراد سالم منتقل شود. یکی از راههای مهم انتقال هپاتیت B رابطه جنسی است. بیماریهائیکه از طریق رابطه جنسی منتقل می شوند، تحت عنوان بیماریهای آمیزشی یا بیماریهای مقاربتی طبقه بندی می شوند.
چند نوع هپاتیت ویروسی وجود دارد؟
دانشمندان 7 نوع هپاتیت ویروسی کشف کرده اند که می توانند سبب ایجاد مشکلات کبدی شوند ولی هپاتیت ویروسی دارای سه نوع عمده بشرح زیر می باشد:
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
در این مبحث هپاتیت B بصورت مبسوط توضیح داده می شود. هپاتیت B در علائم با هپاتیت A مشترک است ولی اگر درمان نشود، احتمال ایجاد عارضه کبدی در دراز مدت بیشتر است. هپاتیت B بیشتر از طریق رابطه جنسی منتقل می شود. پس از وارد شدن ویروس هپاتیت B به بدن 6 هفته تا شش ماه طول می کشد تا علائم بیماری ظاهر شوند، به این مدت زمان دوره نهفته بیماری گفته می شود. در افراد مبتلا بیشترین غلظت ویروس در داخل خون است، ولی تمام انواع مایعات در بدن مثل بزاق، مایع منی، ترشحات واژن و ترشحات زخم می توانند مقادیر قابل ملاحظه ای از ویروس هپاتیت B را داشته باشند. ویروس هپاتیت B بیشتر از ویروس هپاتیت C و ایدز در محیط باقی می ماند.
راههای انتقال ویروس هپاتیت B کدامها هستند؟
- هر نوع رابطه جنسی
- مواجهه با خون و مایعات آلوده
- استفاده از سرنگهای آلوده
- استفاده از سوزنهای آلوده در حین خالکوبی
- استفاده از وسایل مشترک که ممکن است حاوی خون یا مایعات بدن باشند مثل مسواک، ریش تراش، ناخن گیر، تیغ و غیره.
علائم ابتلا به ویروس هپاتیت B کدامها هستند؟
- بی اشتهائی
- درد شکم
- پوست و ملتحمه زرد رنگ
- مدفوع بی رنگ
- تهوع، استفراغ
- خستگی
- درد عضلانی و مفاصل
ابتلا به هپاتیت B دارای چه عوارضی است؟
- بیماری به شریک جنسی منتقل می شود.
- می تواند منجر به بیماری مزمن کبدی، سیروز، سرطان کبد و مرگ شود.
- مادر آلوده می تواند ویروس را به جنین منتقل کند.
- نوزاد مبتلا ممکن است برای همیشه مبتلا باقی بماند.
- این بیماری هم در مرحله حاد و هم در مرحله مزمن قابل انتقال به دیگران است.
- حدود یک درصد بیماران در مرحله حاد فوت می کنند.
تبدیل شدن به عفونت مزمن رابطه مستقیم با سن ابتلا به این بیماری دارد. حدود 90 درصد شیرخواران و 30 درصد کودکان زیر 5 سال که مبتلا به هپاتیت B می شوند، مبتلا به بیماری مزمن خواهند شد. بنابراین خانمهای حامله باید حداکثر مراقبت را داشته باشند تا در حین حاملگی مبتلا به هپاتیت B نشوند. در افراد بالغ فقط 6-2 درصد مبتلایان به هپاتیت B دچار شکل مزمن بیماری می شوند.
خطر انتقال هپاتیت B با رابطه جنسی چقدر است؟
- مهمترین منبع آلودگی به هپاتیت B در بالغین داشتن رابطه جنسی حفاظت نشده می باشد.
- خطر انتقال هپاتیت B از شریک جنسی آلوده 100-50 برابر HIV است.
چگونه می توان از خطر انتقال هپاتیت B جلوگیری کرد؟
- جلوگیری از ابتلا نوزادان از طریق غربالگری تمام خانمهای حامله از نظر ویروس هپاتیت B
- واکسیناسیون روتین شیرخواران
- واکسیناسیون افراد بالغ که در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B هستند.
یکی از مراکز مهم برای غربالگری و واکسیناسیون، کلینیکهای بیماریهای مقاربتی هستند. در این کلینیکها برای افراد پرخطر واکسن هپاتیت B تزریق می شود.
بیماری هپاتیت B را چگونه می توان تشخیص داد؟
برای تشخیص هپاتیت B تستهای آزمایشگاهی تخصصی بشرح زیر وجود دارند:
- HBsAg: این آنتی ژن هم در مرحله حاد و هم در مرحله مزمن در خون دیده می شود. آن مارکر عفونت است.
- HBeAg: وجود آن نشاندهنده عفونت شدید است و نشاندهنده تکثیر شدید ویروس می باشد.
- IgM anti-HBc: این آنتی بادی بر علیه آنتی ژن B core ایجاد می شود و وجود آن در خون نشاندهنده وجود بیماری حاد و یا ابتلا اخیر بیمار به هپاتیت B می باشد.
- Anti-HBsAg: وجود آن دلیل ایمن بودن فرد است. این ایمنی می تواند هم ناشی از ابتلا به ویروس و یا ناشی از واکسیناسیون باشد. این آنتی بادی بعد از فروکش شدن عفونت ایجاد می شود و تنها آنتی بادی است که پس از واکسیناسیون در خون ایجاد می شود. اگر HBsAg مثبت باشد ولی IgM anti-HBc منفی باشد نشاندهنده عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B است.
درمان هپاتیت B چیست؟
برای فردیکه دارای بیماری هپاتیت B حاد می باشد، درمانی وجود ندارد و در این مرحله درمان حمایتی است. وقتی فرد مبتلا به بیماری هپاتیت B مزمن شد باید جهت درمان به متخصص مربوطه ارجاع شود.
راههای پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت B به قرار زیر هستند:
- واکسیناسیون همه شیرخواران، نوجوانان و افراد بالغ فعال از نظر جنسی
- هیچوقت استفاده از هر نوع سوزن به اشتراک گذاشته نشود
- اجتناب از اقدامات غیر ضروری مثل خالکوبی و تاتو
- اجتناب از هر نوع رابطه جنسی خارج از ازدواج
- اجتناب از تمامی مایعات بدن فرد آلوده مثل بزاق دهان، مایع منی، ترشحات واژن و ترشحات زخمها
- استفاده صحیح و منظم از کاندوم از جنس لاتکس خطر ابتلا به هپاتیت B را کم می کند
- در هر نوع رابطه جنسی باید از کاندوم با جنس لاتکس استفاده شود
- عدم به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی
- هر قدر تعداد شرکای جنسی بیشتر باشد خطر ابتلا به بیماریهای آمیزشی مثل هپاتیت B بیشتر می شود
آیا بر علیه بیماری هپاتیت B واکسن وجود دارد؟
بله. واکسن هپاتیت B با دو اسم Recombivax HB و Engerix-B در بازار وجود دارد. یک واکسن هم است که هر دو نوع هپاتیت A
و هپاتیت B را تحت پوشش قرار می دهد و اسم آن Twinrix می باشد. واکسن معمولا در سه دوز صفر دو و شش ماه تزریق می شود. واکسن هپاتیت B باید بصورت عضلانی و در عضله بازو تزریق شود.
افراد زیر باید بر علیه هپاتیت B واکسینه شوند:
- معتادان تزریقی
- داشتن شریک جنسی آلوده به ویروس هپاتیت B
- مردان هموسکسوال
- داشتن رابطه جنسی خارج از ازدواج
- زندگی کردن در یک مکانی که فرد آلوده به هپاتیت B وجود دارد. مثلا اگر در یک خانواده 5 نفره یکی از فرزندان مبتلا شود، سایر اعضاء خانواده باید واکسن بزنند.
- پرسنل مراکز بهداشتی و درمانی
- زندانیان
- بیمارانیکه دیالیز می شوند
- افرادیکه بصورت منظم فرآورده خونی دریافت می کنند مثل بیماران هموفیلی و تالاسمی ماژور
- افرادیکه از قبل دارای یک بیماری کبدی هستند مثل هپاتیت C
- افرادیکه در مراکزی کار می کنند که در آنها از افراد معلول و ناتوان نگهداری می شود
- مسافرت به مناطق پر خطر دنیا
کانال تلگرام بیماریهای ارولوژی:
https://telegram.me/urologicaldiseasedrsafarinejad
کانال تلگرام مخصوص باروری و ناباروری:
https://t.me/nabarvaridrsafarinejad
کانال تلگرام مخصوص سلامت جنسی:
https://t.me/salamatjensidrsafarinejad
کانال تلگرام مخصوص زگیل تناسلی:
https://t.me/zegiltanasolidrsafarineiad
کانال تلگرام مخصوص ترانسها:
https://t.me/Iraniantransgender
کانال کاربرد لیزر اربیوم یاگ
https://t.me/erbyaglaserdrsafarinejad
کانال بیماریهای آمیزشی
دکتر محمد رضا صفری نژاد
جراح و متخصص بیماریهای کلیه و مجاری ادراری – استاد دانشگاه
